BIOS (Basic Input/Output System) – EFI (Extensible Firmware Interface) je prostor memorije u kojem je instaliran softver, koji služi za prepoznavanje svih unutarnjih računalnih dijelova, a UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) je novija inačica sustava.
Memorija BIOS-a se može mijenjati ugradnjom novije verzije softvera, zbog potreba zamjene za prepoznavanje novije tehnologije ili popravke grešaka proizvođača (tzv. bugovi ili softverske greške kod programiranja). Proizvođači nude razne update ili nadogradnje tj. novo osvježenje odnosno proširenje starih podatka po datumu i verziji na svojim stranicama. Taj softver koji je ugrađen u IC, zove se firmver eng. firmware, i to je softver niske razine kontrole hardvera. Najpoznatije tvrtke koje proizvode taj softver su American Megatrend Inc. (AMI), Phoenix, Winbond itd.
BIOS je neovisan od operativnog sustavu, ima mogućnost slobodnog namještanja (npr. brzinu CPU clock-a) da bi se postigle optimalne performanse.
Kod uključenja računala, BIOS prvi objavi informacije o prijavljenim dijelovima računala u obliku tablica, kratku kontrolu RAM memorije, prisutnost čvrstog diska, DVD-ROM i sl.
Promjene u postavkama BIOS-a se mogu izvršiti ručno putem preglednika. BIOS pri pokretanju učitava sve spojive dijelove automatski uz pomoć PnP tehnologije (Plug & Play). Najčešće su postavke sata i datuma, ali i postavljanja lozinki kod uključenja računala i kod pristupa sistemu BIOS-u kao korisnik ili administrator i dr. Memorija se održava ugrađenom baterijom na matičnoj ploči, koja se zove CMOS baterija, zato što napaja CMOS integrirani krug (Dopunski metal oksidni poluvodič, eng. Complementary Metal Oxide Semiconductor), koji je napravljen s tvorničkom oznakom CR2032 od 3 V. To je litijeva baterija promjera 20 mm x 3,2 mm, a trajanje baterije je 220 mAh.
Novija inačica BIOS-a je UEFI (Unified Extensible Firmware Interface). Ima drugačiju primjenu za korištenje u računalu. BIOS je tekstualni prikaz podataka, a UEFI ima grafički prikaz i može se upravljati mišem. UEFI je nastao prvo kod MAC računala i zbog svojih mogućnosti počeo se koristiti i u PC-u. UEFI se upisuje u .efi formatu. UEFI sustav ne dopušta da se bilo koji program izvodi tijekom dizanja sustava, bez autentičnih drivera (Safe-boot). UEFI, u većini slučajeva, ostvaruje brži boot nego BIOS. UEFI koristi GPT (GUID Partition Table) koji trenutačno radi na 64-bitnoj arhitekturi koja može jednostavno pristupiti i izvršiti više komandi u jednom trenutku.
Pripremio: Dragan Ružičić
Informatička stranica 